Γιατί κάποιοι άνθρωποι νιώθουν το κρύο πιο έντονα από άλλους;
Ο ρόλος του σώματος και της γενετικής
Καθώς το φθινόπωρο προχωρά και η θερμοκρασία πέφτει, προετοιμάζοντάς μας για την έλευση του χειμώνα, πολλοί από εμάς σπεύδουμε να βγάλουμε από τις ντουλάπες μας τα ζεστά μας ρούχα για να αντιμετωπίσουμε το κρύο. Άλλοι, αντίθετα, κυκλοφορούν ακόμη με… σορτσάκια και κοντομάνικα, χωρίς να δείχνουν την παραμικρή ενόχληση.
Πού οφείλεται άραγε αυτή η τόσο διαφορετική αντίδραση των ανθρώπων στο ψύχος;
«Όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη είμαστε ευάλωτοι στο κρύο, επειδή τα σώματά μας δεν διατηρούν καθόλου καλά τη θερμότητα», λέει στο περιοδικό The Scientist ο Φρανσουά Αμάν, καθηγητής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οτάβας, ο οποίος μελετά τον ενεργειακό μεταβολισμό και τη διατροφή σε ακραία περιβάλλοντα.
Παρά ταύτα, ορισμένοι άνθρωποι εμφανίζουν μεγαλύτερη αντοχή στις χαμηλές θερμοκρασίες, εξαιτίας ενός συνδυασμού συμπεριφορικών και βιολογικών παραγόντων, όπως η μάζα σώματος και η γενετική. Η μελέτη του γενετικού προφίλ πληθυσμών που ζουν σε πολύ ψυχρά κλίματα έχει προσφέρει στοιχεία για τις παραλλαγές που μπορεί να επηρεάζουν την ατομική ευαισθησία στο κρύο.
Το ιστορικό έκθεσης στο κρύο και η μάζα σώματος επηρεάζουν την αίσθηση του ψύχους
Ένας από τους παράγοντες που καθορίζουν το πόσο καλά υπομένει κανείς τις χαμηλές θερμοκρασίες είναι το προσωπικό του ιστορικό έκθεσης στο κρύο. «Με τον καιρό μπορεί κανείς να αποκτήσει έναν βαθμό προσαρμογής», εξηγεί ο Αμάν. Για παράδειγμα, όσοι μετακομίζουν σε πιο ψυχρά κλίματα τείνουν αρχικά να αισθάνονται έντονα το κρύο, αλλά τελικά αναπτύσσουν μεγαλύτερες αντοχές στις χαμηλές θερμοκρασίες.
Σε βιολογικό επίπεδο, η μάζα σώματος αποτελεί βασικό παράγοντα ανοχής στο ψύχος. Όσοι έχουν μικρότερη μάζα σώματος διαθέτουν μεγαλύτερη επιφάνεια σώματος σε σχέση με τον όγκο τους, γεγονός που οδηγεί σε μεγαλύτερη απώλεια θερμότητας. «Αν κάποιος είναι πολύ μικρόσωμος, ανταλλάσσει θερμότητα με το περιβάλλον πολύ πιο γρήγορα. Αν είναι μεγαλόσωμος, αυτή η διαδικασία χρειάζεται περισσότερο χρόνο», σημειώνει ο Αμάν.
Άνθρωποι με υψηλότερα ποσοστά μυϊκής μάζας παράγουν επίσης περισσότερη θερμότητα μέσω των μεταβολικών διαδικασιών, γεγονός που μπορεί να συμβάλλει στο να αντέχουν καλύτερα τις χαμηλές θερμοκρασίες. «Η μυϊκή μάζα είναι στην πραγματικότητα ο καλύτερος προστατευτικός παράγοντας απέναντι στο κρύο», προσθέτει ο επιστήμονας.
Ωστόσο, πέρα από τον σωματότυπο, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την ευαισθησία των ανθρώπων στο κρύο. «Όταν εξετάζεις πληθυσμούς που ζουν σε αρκτικές συνθήκες, τείνουν να είναι μικρόσωμοι και να έχουν χαμηλή μέση σωματική μάζα», λέει ο Αμάν. Πώς λοιπόν καταφέρνουν οι άνθρωποι από αυτές τις κοινότητες να ευημερούν σε συνθήκες ψύχους;
Ο ρόλος της γενετικής
Η ανάλυση του γονιδιώματος των Ινουίτ της Γροιλανδίας αποκάλυψε παραλλαγές σε γονίδια που σχετίζονται με την προώθηση των καφέ λιποκυττάρων, τα οποία παράγουν θερμότητα. Μια ξεχωριστή μελέτη στον ίδιο πληθυσμό έδειξε ότι ορισμένα γονίδια που συνδέονται με τη διαφοροποίηση του λιπώδους ιστού και την κατανομή του σωματικού λίπους «εκφράζονται» διαφορετικά, συμβάλλοντας πιθανότατα στην αντοχή στο κρύο.
Πέρα από τη μελέτη πληθυσμών που ζουν σε ακραίες συνθήκες, η σύγκριση γενετικών παραλλαγών σε ανθρώπους με διαφορετική ευαισθησία στο κρύο παρείχε ένα σημαντικό στοιχείο: όσοι φέρουν μια μετάλλαξη σε γονίδιο που κωδικοποιεί την πρωτεΐνη α-ακτινίνη-3 των σκελετικών μυών διατηρούν τη θερμοκρασία του κορμού καλύτερα από όσους δεν φέρουν αυτή τη μετάλλαξη.
«Η γενετική μπορεί να σχετίζεται και με τη ροή του αίματος», τονίζει ο Αμάν. Σε συνθήκες ψύχους, τα αιμοφόρα αγγεία στο δέρμα συστέλλονται, μειώνοντας τη ροή αίματος στα άκρα, όπως στα δάχτυλα, στα δάχτυλα των ποδιών και στη μύτη. Παρότι αυτό κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν περισσότερο το κρύο, βοηθά στη διατήρηση της θερμοκρασίας του κορμού. Γενετικές παραλλαγές σε γονίδια που κωδικοποιούν μια υπομονάδα κολλαγόνου και έναν υποδοχέα ορμονών έχουν συνδεθεί με τη ρύθμιση της ροής του αίματος ως αντίδραση στο κρύο.
Ακολουθήστε μας στο Google News στο Facebook και το Instagram και δείτε τα video μας στο TikTok
