Γιατί ονομάζεται η ηπατίτιδα “σιωπηλή νόσος”;
Υπάρχουν αδιάγνωστοι ασθενείς και γιατί τι ισχύει σήμερα για τη θεραπεία της; Ο Μανόλης Σινάκος, επίκουρος καθηγητής Παθολογίας-Ηπατολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης απαντά σε αυτές τις ερωτήσεις και σε πολλές ακόμη.
Γιατί ονομάζεται η ηπατίτιδα C σιωπηλή νόσος;
Η ηπατίτιδα C έχει χαρακτηρισθεί και ως “σιωπηλή νόσος”, γιατί δεν προκαλεί κατά κανόνα συμπτώματα. Είναι μια ιογενής λοίμωξη, που προκαλείται μετά από μόλυνση του ανθρώπου από τον ιό της ηπατίτιδας C (Hepatitis C Virus, HCV). Εκτιµάται ότι έχει προσβάλει περίπου 170 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, ενώ υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα πάσχουν από αυτή περίπου 80.000 άνθρωποι. Μετά την αρχική λοίμωξη, 8 στους 10 ασθενείς µεταπίπτουν σε χρόνια λοίµωξη (χρόνια ηπατίτιδα C). Σε αυτή την περίπτωση, και αν δε χορηγηθεί θεραπεία, η ηπατίτιδα C µπορεί να προκαλέσει ίνωση του ήπατος (δημιουργία ουλών) και να εξελιχθεί σε κίρρωση, η οποία µε τη σειρά της µπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο του ήπατος. Σε γενικές γραμμές 3 στους 10 ασθενείς µε χρόνια ηπατίτιδα C πεθαίνουν από επιπλοκές της κίρρωσης ή από ηπατοκυτταρικό καρκίνο.
Υπάρχουν αδιάγνωστοι ασθενείς;
Είναι αλήθεια ότι 4 στους 5 ασθενείς με ηπατίτιδα C αγνοούν ότι πάσχουν από αυτή τη λοίμωξη. Επιπλέον, μόνο 6 στους 10 εξ αυτών που το γνωρίζουν έχουν λάβει την κατάλληλη θεραπεία. Ο κύριος λόγος είναι η έλλειψη συμπτωμάτων Άλλες πιθανές εξηγήσεις για αυτό το φαινόμενο είναι η έλλειψη επαρκούς ενημέρωσης του γενικού πληθυσμού καθώς και ο φόβος για την εξέταση ανίχνευσης του ιού.
Πώς μεταδίδεται η ηπατίτιδα C;
Είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι ο HCV μεταδίδεται κυρίως µέσω της επαφής µε αίµα πασχόντων από ηπατίτιδα C. Μεταδίδεται επίσης μέσω της σεξουαλικής επαφής, αλλά πολύ σπανιότερα. Δεν µεταδίδεται µε τον ιδρώτα, τα δάκρυα, το µητρικό γάλα, τα ούρα, τα κόπρανα, το φιλί, τα ποτήρια ή άλλα µαγειρικά σκεύη, τα µουσικά όργανα, το νερό, την τροφή, τα έντοµα, το σφίξιµο των χεριών, τον βήχα, το φτέρνισµα ή τις τουαλέτες. Είναι σαφές ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη ενημέρωσης του κοινού, ιδιαίτερα δε του γενικού πληθυσμού, καθώς είναι πιθανό ότι οι άνθρωποι που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για τη νόσο να είναι ήδη ενήμεροι γι αυτή. Δύο είναι οι κύριες κατηγορίες πασχόντων σήμερα, που καθορίζονται από τους παρακάτω βασικούς τρόπους µετάδοσης:
α) Τη μετάδοση μέσω μολυσμένων φιαλών αίματος, που χορηγήθηκαν σε ασθενείς πριν από την ανακάλυψη του ιού (1989). Ο τρόπος αυτός αφορά ασθενείς μέσης ηλικίας, οι οποίοι χρειάσθηκε να μεταγγισθούν κατά το παρελθόν. Μετά από την ανακάλυψη του HCV η μετάδοση με αυτόν τον τρόπο είναι εξαιρετικά σπάνια.
β) Tην παρεντερική ή “οριζόντια” µετάδοση, που συμβαίνει με αίµα ατόµων που πάσχουν από ηπατίτιδα C ή µέσω τραυµατισµού µε µολυσµένα υλικά (βελόνες, τρύπηµα αυτιών, τατουάζ και ιατρικά και οδοντιατρικά εργαλεία).
Ποιοι πρέπει οπωσδήποτε να εξεταστούν για ηπατίτιδα C;
- Όλοι όσοι έχουν γεννηθεί μεταξύ των ετών 1945 και 1980
- Όλα τα άτομα που έχουν αυξημένα επίπεδα τρανσαμινασών
- Πρώην και ενεργοί χρήστες ναρκωτικών ουσιών
- Όσοι έχουν υποβληθεί σε μεταγγίσεις αίματος ή παραγώγων του ή μεταμόσχευση οργάνου πριν από το 1992
- Όσοι έχουν υποβληθεί ή υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση με τεχνητό νεφρό
- Όσοι έχουν εκτεθεί παρεντερικά σε δυνητικά μολυσμένα ιατρικά ή παραϊατρικά εργαλεία
- Κρατούμενοι σωφρονιστικών ιδρυμάτων
- Ερωτικοί σύντροφοι ατόμων με ηπατίτιδα C
- Άτομα με πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους
- Παιδιά μητέρων με ηπατίτιδα C
- Aσθενείς με HIV λοίμωξη (AIDS)
- Ασθενείς με χρόνια λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας B
Πού απευθύνομαι για τη διάγνωση και τα επόμενα βήματα;
Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι στη χώρα μας έχει πρόσφατα τεθεί σε εφαρμογή Εθνικό Σχέδιο Δράσης με στόχο την εκρίζωση της λοίμωξης ως το 2030. Βάσει αυτού διενεργούνται πολλαπλές δράσεις μεταξύ των οποίων η χαρτογράφηση των Ηπατολογικών Ιατρείων σε όλη τη χώρα. Οι ιατρικές ανάγκες του πληθυσμού καλύπτονται επαρκώς καθώς υπάρχει ένα ευρύ και καλά οργανωμένο δίκτυο ιατρείων πανελλαδικά. Στον παρακάτω σύνδεσμο οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν τα επίσημα Ηπατολογικά Ιατρεία ανά περιφέρεια της χώρας https://www.kanoumethoryvo.gr/medical-centers
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η αρχική διάγνωση της λοίμωξης γίνεται με ένα απλό αιματολογικό test, την ανίχνευση των αντισωμάτων έναντι του HCV (anti-HCV). Η ενεργότητα του ιού καθορίζεται με ειδικές εξετάσεις μοριακής βιολογίας, το HCV RNA, που όταν είναι θετικό θέτει την ένδειξη χορήγησης αντιικής αγωγής. Το στάδιο της νόσου καθορίζεται από ιστολογική εξέταση δείγματος του ήπατος (βιοψία) ή συχνότερα από μελέτη της “σκληρότητας” του ήπατος με ελαστογραφία (Fibroscan), μια τεχνική που παρομοιάζει με το κλασικό υπερηχογράφημα.
Η ηπατίτιδα C πλέον θεραπεύεται
Η αντιμετώπιση της χρόνιας ηπατίτιδας C γίνεται με τη χορήγηση ειδικών φαρμάκων, που αποσκοπούν στην εκρίζωση του ιού. Όλοι οι ασθενείς με ενεργό HCV λοίμωξη (θετικό HCV RNA) έχουν ένδειξη για θεραπεία, καθώς η επιτυχής θεραπεία έχει αποδειχθεί ότι αναχαιτίζει την εξέλιξη της νόσου προς την κίρρωση και τις επιπλοκές της. Είναι εξαιρετικά ευχάριστο ότι τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται συνδυασμοί φαρμάκων σε μορφή δισκίων, που στερούνται σοβαρών παρενεργειών και έχουν σχεδόν καθολική επιτυχία στην αντιμετώπιση του ιού. Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται άπαξ ημερησίως για βραχύ χρονικό διάστημα (8 ή 12 εβδομάδες) προκαλώντας την κάθαρση του ιού. Οι ασθενείς με ηπατίτιδα C μπορούν να απευθύνονται στο γιατρό τους, ο οποίος συμπληρώνει διαδικτυακά μια ειδική αίτηση χορήγησης των φαρμάκων και στη συνέχεια τα συνταγογραφεί μέσω της πλατφόρμας Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης χωρίς κόστος συμμετοχής από τους ασθενείς.
